NOBEL PEACE PRIZE 2023 : నిర్భందాల నడుమ జైలు నుండే నోబెల్ శాంతి బహుమతి గెలుచుకున్న ఇరాన్ మహిళ నర్గేశ్ మొహమ్మదీ

జైలు శిక్ష అనుభవిస్తున్న ఇరాన్ కార్యకర్త నర్గేస్ మొహమ్మదీ (Narges Mohammadi) కి శుక్రవారం నోబెల్ శాంతి బహుమతి (Nobel Peace Prize) లభించింది. మానవ హక్కులు మరియు అందరికీ స్వేచ్ఛను పెంచడానికి ఆమె చేసిన అవిశ్రాంత ప్రయత్నాలకు ఫలితంగా ఈ బహుమతి లభించింది. డిఫెండర్స్ ఆఫ్ హ్యూమన్ రైట్స్ సెంటర్ డిప్యూటీ డైరెక్టర్ మరియు ప్రస్తుతం టెహ్రాన్ ఎవిన్ జైలులో ఉన్న ఆమె వయస్సు 51 సంవత్సరాలు. ఇప్పటికి ఆమె 13 సార్లు జైలుకు పంపబడింది అలాగే ఐదుసార్లు దోషిగా నిర్ధారించబడింది – 31 సంవత్సరాల జైలు శిక్ష విధించబడింది.

మహ్సా అమిని ఙ్ఞాపకార్ధ (Memorable) కార్యక్రమానికి ఆమె హాజరైన తర్వాత మొహమ్మదీ యొక్క ఇటీవలి జైలు జీవితం ప్రారంభమైంది. పోలీసు కస్టడీలో 22 ఏళ్ల యువతి మహ్సా అమిని మరణం గత ఏడాది ఇరాన్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా విస్తృతమైన ప్రదర్శనలను మరియు తీవ్ర ఆగ్రహాన్ని ప్రజలలో మేల్కొలిపింది.

“2022 సెప్టెంబర్ లో, ఇరాన్ లో ‘మొరాలిటీ పోలీసులు’ గా పిలువబడే పోలీసుల కస్టడీలో మహ్సా జినా అమినీ చంపబడింది. (ఈ పోలీసులనే ఇరాన్ లో ఘస్త్-ఈ ఎర్శద్ ( గైడెన్స్ పెట్రోల్) అని కూడా అంటారు.) ఇరాన్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా రాజకీయ ప్రదర్శనలు జరిగాయి. “స్త్రీ – జీవితం – స్వేచ్ఛ” అనే నినాదాన్ని ప్రదర్శన కారులు స్వీకరించారు. నర్గేస్ మొహమ్మదీ (Narges Mohammadi) యొక్క అంకితభావం మరియు పనిని తగిన విధంగా వ్యక్తపరుస్తుంది” అని నోబెల్ కమిటీ రాసింది.

Also Read : October 2 Gandhi Jayanthi : మహాత్ముని స్మరణలో, నేడు గాంధీ జయంతి

కొత్తగా నోబెల్ శాంతి బహుమతి అవార్డు పొందిన హక్కుల నాయకురాలు నర్గేస్ మొహమ్మదీ గురించి 10 వాస్తవాలు ఇక్కడ తెలుసుకుందాం.

1. నర్గేస్ మొహమ్మదీ భౌతికశాస్త్రంలో డిగ్రీని పొందారు. మరియు తన వృత్తిని ఇంజనీర్ గా ప్రారంభించింది. ఆమె తన అకడమిక్ సంవత్సరాల్లో విద్యార్థి వార్తాపత్రిక కోసం వ్రాసిన సమయంలో సమానత్వం (Equality) మరియు మహిళల హక్కుల కోసం న్యాయవాదిగా వెలుగులోకి వచ్చింది. ఒక రాజకీయ విద్యార్థి సంఘం ద్వారా జరిగిన రెండు సమావేశాలలో కూడా ఆమెను అరెస్టు చేశారు. 2009లో జైలు శిక్ష తర్వాత నర్గీస్ తన ఇంజనీరింగ్ పోస్టును కోల్పోయింది.

2. నర్గేస్ మొహమ్మది అనేక సంస్కరణవాద (reformist) ప్రచురణలకు పాత్రికేయురాలుగా పనిచేశారు మరియు మరణశిక్ష, మహిళల హక్కులు మరియు నిరసన హక్కు రద్దు కోసం విస్తృతంగా ప్రచారం చేశారు.

Also Read : Vegetable Seller With Rahul Gandhi: కూరగాయల వ్యాపారి వీడియో వైరల్.. రాహుల్ గాంధీ నుండి ఆతిథ్యం స్వీకరించిన రామేశ్వర్..

3. సంవత్సరాలుగా ఆమె ఇరాన్‌లో సామాజిక సంస్కరణల కోసం వాదిస్తూ అనేక వ్యాసాలు వ్రాసింది. సంస్కరణలు, వ్యూహం మరియు వ్యూహాలు అనే వ్యాస సంకలనాన్ని ప్రచురించింది. ఆమె రచించిన పుస్తకం ‘వైట్ టార్చర్ (‘White Torture) ఇరానియన్ మహిళా ఖైదీలతో ఇంటర్వ్యూలు’ ఇంటర్నేషనల్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ మరియు హ్యూమన్ రైట్స్ ఫోరమ్‌లో రిపోర్టేజీకి అవార్డు కూడా గెలుచుకుంది.

4. మొదటిసారిగా మొహమ్మదీ 2011లో అరెస్ట్ అయినది మరియు జైలులో ఉన్న కార్యకర్తలు మరియు వారి కుటుంబాలకు సహాయం చేయడానికి ఆమె చేసిన కృషికి చాలా ఏండ్ల (Many years) జైలు శిక్ష విధించబడింది

5. 1999లో మొహమ్మదీ తోటి కార్యకర్త మరియు రచయిత తఘీ రహ్మానీని వివాహం చేసుకుంది. తఘీ రహ్మానీ ని మొదటిసారి అరెస్టు చేయడానికి ముందు. వీరిద్దరూ ప్రస్తుతం ఫ్రాన్స్‌లో నివసిస్తున్న కవల పిల్లల (twin children) ను కలిగి ఉన్నారు. 14 సంవత్సరాల జైలు శిక్ష తర్వాత రహ్మానీ ఇరాన్ నుంచి మకాం మార్చారు, మొహమ్మదీ యధాతథంగా తన పనిని కొనసాగించారు.

6. నోబెల్ శాంతి బహుమతిని గెలుచుకున్న 19వ మహిళ మహమ్మదీ. 2003లో మానవ హక్కుల కార్యకర్త షిరిన్ ఎబాడి (Shirin Ebadi) తర్వాత ఈ బహుమతిని గెలుచుకున్న రెండవ ఇరానియన్ మహిళ మహమ్మదీ. జైలులో లేదా గృహనిర్బంధంలో ఉన్నవారికి శాంతి బహుమతి ఇవ్వడం 122 సంవత్సరాల చరిత్రలో ఇది ఐదవ సారి.

7.2003లో Ebadi ఆధ్వర్యం లోని డిఫెండర్స్ ఆఫ్ హ్యూమన్ రైట్స్ సెంటర్‌లో ఇరానియన్ రచయిత్రి మొహమ్మదీ చేరారు. చివరికి సంస్థ యొక్క వైస్ ప్రెసిడెంట్ అయ్యారు..ఇంటర్నేషనల్ ఫెడరేషన్ ఫర్ హ్యూమన్ రైట్స్‌లో మొహమ్మదీ పనిచేస్తున్న సంఘం సభ్యత్వం కలిగి ఉంది. ఈ సంఘానికి ఫ్రెంచ్ నేషనల్ కమీషన్ ఆఫ్ హ్యూమన్ రైట్స్ అందించే హ్యూమన్ రైట్స్ అవార్డు 2003 లో లభించింది.

Also Read : మోడీ నా మజాకా, అరవైలో ఇరవైలా ఉన్న ప్రధాని మోడీ. ప్రధాని ఫిట్ నెస్ రహస్యం తెలుసా?

8. ఎన్నో ఏళ్ళగా మొహమ్మది వివిధ అవార్డులను అందుకున్నారు — 2009లో అలెగ్జాండర్ లాంగర్ అవార్డు అలాగే యునెస్కో/గిల్లెర్మో కానో వరల్డ్ ప్రెస్ ఫ్రీడమ్ ప్రైజ్ మరియు 2023 మొదటిలో ఓలోఫ్ పామ్ ప్రైజ్ అందుకున్నారు. Ebadi తన 2010 ఫెలిక్స్ ఎర్మాకోరా హ్యూమన్ రైట్స్ అవార్డును కూడా మొహమ్మదీ కి అంకితం చేసింది.

9. నోబెల్ బృందం తెలిపిన ప్రకారం “ఆమె ధైర్య పోరాటం విపరీతమైన వ్యక్తిగత పోరాటాలకు, త్యాగాలకు మొత్తంగా, పాలనా యంత్రాంగం ఆమెను 13 సార్లు అరెస్టు చేసింది, ఐదుసార్లు ఆమెను దోషిగా నిర్ధారించింది మరియు ఆమెకు మొత్తం 31 సంవత్సరాల జైలు శిక్ష మరియు 154 కొరడా దెబ్బలను విధించింది.”

10. ఐక్యరాజ్యసమితి మానవ హక్కుల హైకమిషనర్ కార్యాలయం శుక్రవారం రాయిటర్స్‌ ప్రతినిధికి తెలిపిన ప్రకారం “మేము మరియు UN మానవ హక్కుల వ్యవస్థలోని ఇతర భాగస్వాములు ఆమెను విడుదల (Acqaintance) చేయాలని పదేపదే పిలుపునిస్తున్నాము” అని పేర్కొన్నారు. అయితే మొహమ్మదీని జైలు నుండి విడుదల చేయాలనే పిలుపులకు కూడా ఈ అవార్డు కొత్త ఊపునిచ్చింది.